Waarom is huisvesting van harde werkers zo’n probleem?

zaterdag 22 september 2018. W E E K E N D / P O D I U M

Een mogelijke huisvestingslocatie in Boerdonk ketste deze week af. Maar met een beetje goede wil van gemeenten, werkgevers en huisvesters is er voor arbeidsmigranten de weg uit dit niemandsland makkelijk te vinden.

Joep Thönissen GASTOPINIE
Arbeidsmigranten lijken weinig goeds te kunnen doen. Als je de (sociale) media moet geloven, zijn het moderne nazaten van Atilla de Hun en zijn troepen, die in de 5de eeuw Europa plunderend en verkrachtend onder de voet liepen. Clichés en vooroordelen te over zolang het over arbeidsmigranten als groep gaat. Krijgen arbeidsmigranten een eigen gezicht en een stem (als buur of wijkgenoot), dan blijken het veelal hardwerkende, serieuze en vriendelijke studenten of vaklui te zijn. Die werk hebben als ze hier komen, vaak samen met familieleden en/of dorpsgenoten. Die graag zo veel uren als mogelijk willen werken, ook op tijden dat veel Nederlanders aan andere dingen denken. Die zo dicht mogelijk bij hun werk willen wonen, graag in fatsoenlijke huisvesting voor tijdelijk verblijf. Die tussen de 6 maanden en 2 jaar hier verblijven, waarna ze definitief teruggaan om verder te studeren, te trouwen dan wel in het bezit van een nieuwe auto.

Nog geen 10 procent van alle arbeidsmigranten wil definitief in Nederland blijven en er een gezin stichten. Acceptatie van de tijdelijke aanwezigheid van de grootste groep arbeidsmigranten ligt dus meer voor de hand dan integratie. Waarom gaat het desondanks voortdurend fout als er nieuwe huisvestingslocaties in beeld komen? Waarom is de huisvesting van deze harde werkers een maatschappelijk probleem (geworden)? Waarom slaan gemeenten regionaal niet de handen ineen om te voorzien in meer en betere huisvesting? Waarom wordt het dumpen van arbeidsmigranten op (verouderde) vakantieparken stilzwijgend door overheden toegestaan? Het is toch in ieders belang dat de regionale economie bloeit en de werkgelegenheid groeit. Het aantrekken van voldoende arbeidsmigranten is in veel regio’s inmiddels even belangrijk als voldoende bedrijventerreinen of goede infrastructuur. Wiens probleem (lees: opgave) is de huisvesting van arbeidsmigranten eigenlijk?

Specifieke vraag
Veel gemeenten, groot en klein, zeggen de huisvestingsbehoefte voor arbeidsmigranten niet te kennen, vooral omdat inhurende (locale /regionale) werkgevers nauwelijks uitspraken doen over de tewerkstelling van arbeidsmigranten, in aantallen en tijd. Daarnaast voorzien de traditionele woningbouwmodellen niet in de specifieke vraag naar groepsgewijze, tijdelijke huisvesting (logies) van steeds wisselende groepen regionaal werkzame personen. De Nederlandse markt kent nauwelijks zelfstandige tijdelijke huisvestingsvormen voor actieve, alleenstaande personen. Een marktsegment dat onder andere in Duitsland wel ruim voor handen is.
In dit bestuurlijke en beleidsmatige niemandsland (‘de lege regio’) is de huisvesting van arbeidsmigranten uitgegroeid tot een ongemakkelijke praktijk van het afschuiven van verantwoordelijkheden en het bestrijden van overlast in plaats van het voorkomen van overlast door het bieden van goede huisvestingsalternatieven. Kijk de recente gemeentelijke beleidsnota’s er maar op na: daarin staat vooral wat er niet kan en mag als het over de huisvesting van arbeidsmigranten gaat.

Veel regio’s zijn in een situatie beland dat arbeidsmigranten massaal worden ingezet voor de eigen regionale welvaart maar dat hun welzijn ondergeschikt wordt gemaakt aan bestuurlijk struisvogelgedrag. Met een beetje goede wil van gemeenten, werkgevers en huisvesters is de weg uit dit niemandsland niet zo moeilijk te vinden. Het begint met het erkennen van de vraag naar groepsgewijze, tijdelijke huisvesting (logies) als een reële maatschappelijke behoefte. Dit maakt het vrijgeven/herbestemmen van grond (ruimte) voor tijdelijke bebouwing en bewoning niet langer een gunst maar noodzakelijk. Maak verder als gemeente veel meer gebruik van tijdelijke bestemmingen/ontheffingen voor het toestaan van tijdelijke, verplaatsbare en volwaardige wooncomplexen in de nabijheid van werkclusters. Stimuleer groepsgewijze en gecontroleerde huisvesting op complexen die daar voor zijn ingericht, met goede voorzieningen en professioneel beheer en toezicht. Maak als gemeente met de huisvesters die de nieuwe wooncomplexen voor arbeidsmigranten inrichten en beheren, afspraken over het bij voorrang vrijmaken van de locale woningmarkt, zodat ook locale starters kunnen profiteren van de verruiming van de locale woningmarkt.

En tot slot het goede nieuws: al deze inzet hoeft geen cent overheidsgeld te kosten! Zowel de kwaliteit, de financiering als de tijdelijkheid van deze nieuwe vorm van maatschappelijke huisvesting kunnen en zullen door marktpartijen gegarandeerd worden. Als de overheden tempo en ruimte maken, dan kan de ‘lege regio’ van vandaag snel omgevormd worden tot een nieuwe machinekamer van regionale welvaart en welzijn.

Joep Thönissen is voorzitter van Vereniging Huisvesters Arbeidsmigranten (VHA) in Den Haag.